Generalnie istnieją 2 sposoby badania dostępności stron internetowych: przy użyciu narzędzi automatycznych oraz za pomocą audytu przeprowadzonego przez zespół ekspertów i osoby niepełnosprawne. W trakcie pracy nad stroną audyt w najlepszym wypadku wykonywany jest kilkukrotnie. Natomiast podczas codziennej pracy developerzy na bieżąco muszą sprawdzać dostępność za pomocą… no właśnie – czego?
W tym wpisie chciałabym przedstawić kilka narzędzi przydatnych dla osób pracujących nad dostępnymi stronami. Nie znajdziesz tu wszystkich aplikacji internetów do testowania a11y. Starałam się wypisać tylko te, które wybijały się swoją dokładnością/popularnością w swojej kategorii, raczej na rynku polskim.
Ostatnie zdanie wstępu – pamiętajcie, że niestety żaden walidator nie ujawni wszystkich problemów dostępności strony internetowej.
Spis treści
- Czytniki ekranu
- Programy powiększające / powiększająco-czytające zawartość ekranu
- Walidatory znaczników
- Walidatory kontrastu i koloru
- Walidatory dokumentów w formacie PDF
- Analiza tekstu
- Kompleksowe badanie dostępności
- Praca bezdotykowa
- Przeglądarki internetowe dla osób niepełnosprawnych
Czytniki ekranu
Z czytników ekranu korzystają osoby niewidome lub niedowidzące. Używają klawiatury w celu obsługi systemu i programów, natomiast wszystkie teksty są odczytywane przez syntezator mowy lub wyświetlane na zewnętrznym monitorze brajlowskim.
Jaws – Job Access With Speech
[trial/$] Windows
Jaws jest liderem wśród czytników ekranu ze względu na poziom zaawansowania dostępnych opcji oraz jakość odsłuchu. Dostosowuje się do użytkownika i jego poziomu umiejętności korzystania z czytników. Umożliwia bezwzrokową obsługę systemu operacyjnego, aplikacji systemowych, przeglądarek Mozilla Firefox i IE, a także wielu zaawansowanych programów. Współpracuje z monitorami brajlowskimi w kilku trybach. Umożliwia m.in. pisanie skryptów do wykonywania złożonych operacji przy pomocy skrótu klawiszowego, czytanie wyrażeń matematycznych, opisywanie obiektów graficznych.
Przy zakupie dostarczony jest z dwoma platformami syntezatorów mowy: Eloquence i Vocalizer. Oferuje też funkcję Tandem, umożliwiającą zdalny dostęp do innego komputera, na którym również uruchomiony jest JAWS.
Window-Eyes
[$] Windows
Umożliwia bezwzrokową obsługę systemu operacyjnego, aplikacji systemowych, przeglądarek Mozilla Firefox i IE. Współpracuje z monitorami brajlowskimi w kilku trybach. Pozwala na tworzenie dodatków poszerzających dostępność funkcji w danym programie. Ponoć aplikacja najlepiej ze wszystkich czytników ekranu obsługuje system Windows oraz pakiet MS Office.
Przy zakupie dostajemy w pakiecie syntezatory mowy Vocalizer, SMP oraz Eloquence.
NVDA – Non Visual Desktop Access
[free] Windows
Program współpracuje z większością aplikacji systemu Windows oraz przeglądarkami Chrome, Mozilla Firefox. Istnieje możliwość korzystania z NVDA z zewnętrznej przenośnej pamięci (np. USB).
Posiada wbudowaną syntezę mowy oraz współpracuje z niektórymi monitorami brajlowskimi. Osoby słabowidzące także mogą korzystać z NVDA za pomocą myszki lub klawiatury. Dodatek Fokus Highlight umożliwia obrysowanie kolorowymi blokami punktu uwagi i fokusa. Bogate repozytorium wtyczek NVDA pozwala rozszerzyć inne funkcje programu.
NVDA pozwala na skorzystanie z darmowego syntezatora E-Speak.
INNE:
Programy powiększające / powiększająco-czytające zawartość ekranu
Z tego rodzaju programów korzystają osoby niedowidzące. Często jednocześnie zmieniają ustawienia komputera związane z powiększaniem wielkości tekstów lub modyfikacją ich kolorystyki.
Zoomtext
[trial/$] Windows, OS X
Aplikacja powiększa i czyta wszystko, co znajduje się na ekranie komputera. Dostępna w dwóch wersjach: powiększającej i powiększająco-czytającej. Zoomtext pozwala na powiększenie do 60 razy. Posiada 8 trybów wyświetlania obrazu i filtracji koloru, szereg mechanizmów zmiany kolorów, jasności i kontrastu. Oferuje także wiele narzędzi do szybszego i łatwiejszego czytania dokumentów, stron internetowych i poczty elektronicznej (np. AppReader, DocReader).
Supernova
[trial/$] Windows
Supernova Magnifier to program powiększający. Supernowa Magnifier & Speech to program powiększająco czytający. Z obu wersji można korzystać przechowując je na USB. Pozwalają na powiększenie do 64 razy oraz zmianę kontrastu w kilku trybach.
Lupa systemu Windows
[free] Windows
Darmowa aplikacja systemu Windows. Pozwala na powiększenie obrazu wyświetlanego na monitorze komputera w kilku trybach. Posiada opcję inwersji kolorów, zwiększenia kontrastu.
Walidatory znaczników
HTML Validator
[free] on-line
Walidator udostępniony przez konsorcjum W3C jako darmowe narzędzie on-line do weryfikacji poprawności znaczników. Sprawdza zgodność dokumentu HTML ze standardami HTML lub XHTML w wybranej wersji. W trakcie badania przeanalizować można jedynie jedną podstronę. Wygenerowany raport wykazuje znalezione niezgodności, ich lokalizację w kodzie źródłowym oraz szczegółowy opis. Warto wiedzieć, że w ramach walidatora można też sprawdzić poprawność kodu wektorowych grafik zapisanych w formacie SVG.
Walidator CSS
[free] on-line
Walidator udostępniony przez konsorcjum W3C jako darmowe narzędzie on-line do weryfikacji poprawności stylów CSS. W trakcie badania przeanalizować można jedynie jedną podstronę. Wygenerowany raport wykazuje znalezione niezgodności, ich lokalizację w kodzie źródłowym oraz szczegółowy opis.
Unicorn
[free] on-line
Ujednolicony walidator udostępniony przez konsorcjum W3C jako narzędzie do weryfikacji poprawności znaczników i stylów CSS. Domyślnie sprawdza poprawność składni wprowadzonego kodu zgodnie z HTML5 i CSS3.
Total Validator
[free/$] Windows, OS X, Linux / wtyczka Mozilla Firefox i Chrome
Umożliwia sprawdzenie poprawności kodu HTML, XHTML, CSS. Wersja płatna dodatkowo pozwala na m.in. analizę kilku stron jednocześnie. Znalezione błędy posiadają opis i wskazówki ich naprawy.
Walidatory kontrastu i koloru
Odpowiedni kontrast pomiędzy tekstem a tłem jest często niezbędny do swobodnego korzystania ze strony przez osoby z dysfunkcjami wzroku.
Color Safe
[free] on-line
Bardzo sympatyczne narzędzie do tworzenia palet kolorystycznych. Wybierasz kolor tła, czcionkę, jej rodzaj i grubość, poziom standardu WCAG 2.0, wpisujesz przykładowy tekst. Następnie dobierasz kolor czcionki z dostępnej palety kolorów widząc współczynnik kontrastu oraz informację o (nie)spełnianiu WCAG dla skojarzonych zestawów. Bardzo przydatna aplikacja na etapie projektowania strony.
Color Contrast Check
[free] on-line
Narzędzie sprawdza kontrast między dwoma wybranymi kolorami: tekstu i tła. Ponadto informuje, czy kontrast spełnia kryteria sukcesu WCAG 2.0 (poziomy AA i AAA).
Contrast Checker
[free] on-line
Narzędzie sprawdza kontrast między dwoma wybranymi kolorami: tekstu i tła, jednak nie liczy współczynnika kontrastu. Informuje, czy dany kontrast spełnia kryteria sukcesu WCAG 2.0 (poziomy AA i AAA) oraz umożliwia podgląd tekstu w skali szarości.
Colour Contrast Analyser
[free] Windows, OS X
Program analizuje kolory pierwszego planu i tła, a następnie określa ich współczynnik kontrastu. Informuje o spełnianiu (bądź nie spełnianiu) kryteriów sukcesu na danym poziomie WCAG 2.0 (AA lub AAA) dla normalnych i powiększonych czcionek. Zawiera również funkcje do
tworzenia symulacji pewnych warunków wizualnych, m.in. daltonizm, czy zaćma, które pokazują, jak osoby słabowidzące odbierają treści z różnego typu dokumentów.
Accessibility Color Wheel
[free] on-line
Narzędzie analizuje kolory pierwszego planu i tła, a następnie określa ich współczynnik kontrastu. Informuje o spełnianiu (bądź nie spełnianiu) kryteriów sukcesu na danym poziomie WCAG 2.0 (AA lub AAA). Dodatkowo wyświetla wyniki dla dysfunkcji wzroku: deuteronopii, protanopii, tritanopii.
Kalkulator kontrastu
[free] on-line
Narzędzie do analizy współczynnika kontrastu pomiędzy tłem i tekstem. Aplikacja podaje wynik
oraz podpowiada, czy takie parametry pozwalają przejść kryterium sukcesu WCAG 2.0 i na jakim poziomie, dla jakiej czcionki.
Wysoki kontrast sytemu Windows
[free] Windows
Tryb wysokiego kontrastu jest wbudowanym narzędziem systemu Windows. Mechanizm wysokiego kontrastu uwzględnia także wiele aplikacji systemowych Windows (m.in. MS Office) oraz niektóre przeglądarki internetowe (IE, Mozilla Firefox).
INNE:
- Are my colors accessible [free] on-line
- Accessible color palette builder [free] on-line
- Accessible Button Contrast Generator [free] on-line
- Who Can Use [free] on-line
- …i wieeeele innych narzędzi polecanych u Stephanie Walter!
Walidatory dokumentów w formacie PDF
PDF to specjalnie zakodowany dokument. Kodowanie to ma pozwolić na zachowanie jego formatu, niezależnie od tego, w jakim systemie i programie będzie otwierany. Tego typu dokumenty także powinny spełniać wymogi standardu WCAG 2.0.
Adobe Acrobat Pro
[$] Windows, OS X
Program umożliwia podgląd wewnętrznej struktury znaczników oraz przeprowadzenia analizy dostępności w dokumencie PDF. Możliwe jest wygenerowanie raportu i poprawienie pliku pod względem dostępności.
Analiza tekstu
Narzędzia sprawdzające tekst pod kątem jego czytelności.
Logios
[free] on-line
Logios sprawdza mglistość tekstu i podaje wynik, który określa minimalne wykształcenie, pozwalające na zrozumienie badanego tekstu.
Jasnopis
[free] on-line
Narzędzie mierzy zrozumiałość tekstu, wskazuje trudniejsze fragmenty, proponuje poprawki, określa minimalne wykształcenie, pozwalające na zrozumienie badanego tekstu. Jego zaletą jest możliwość wprowadzenia tekstu za pomocą adresu URL lub wybrania dokumentu z dysku komputera. Ponadto aplikacja umożliwia zaawansowane ustawienia m.in. zakresu proponowanych poprawek, typu przetwarzania.
Hemingway App
[free] online / [$] macOS, Windows
Narzędzie badające poziom czytelności danego tekstu. Wskazuje konkretne miejsca w tekście, które utrudniają jego zrozumienie. Podaje konkretne wskazówki, jak je poprawić.
Kompleksowe badanie dostępności
Narzędzia umożliwiające kompleksowe zbadanie serwisu internetowego (choć częściej wybranej podstrony) pod kątem standardu WCAG 2.0. Ale uwaga – żaden automatyczny walidator nie jest w stanie wykryć wszystkich nieścisłości na stronie. Jest to jedynie narzędzie wspomagające.
Utilitia
[free/$] on-line
Utilitia sprawdza poprawność kodu HTML oraz arkuszy CSS odwołując się do walidatorów udostępnionych przez konsorcjum W3C.
Bezpłatnie można korzystać z walidatora w dwóch trybach:
- demonstracyjnym (bez rejestracji) – narzędzie umożliwia analizę maksymalnie jednej podstrony, za pomocą ograniczonej liczby walidatorów.
- pełnym (z rejestracją) – narzędzie umożliwia analizę maksymalnie trzech podstron.
Płatne opcje korzystania z walidatora dają możliwość analizy dużo większej liczby podstron zależnej od wykupionego pakietu.
Raport szczegółowy badania wykazuje znalezione niezgodności, ich lokalizację w kodzie źródłowym oraz wskazówki umożliwiające usunięcie błędów.
WAVE – Web Accessibility Evaluation Tool
[free/$] on-line / wtyczka do Mozilla Firefox, Chrome
Walidator umożliwia przeanalizowanie pojedynczej strony internetowej. Weryfikuje poprawność kodu źródłowego, określa współczynnik kontrastu elementów osadzonych na stronie, pozwala również przełączyć serwis w tryb z wyłączonymi stylami CSS. Posiada możliwość ustawienia poziomu, pod jakim chcemy zbadać serwis.
Wygenerowany raport pokazuje ilość błędów oraz wskazówki ich naprawy.
INNE:
- Oprogramowanie od Level Access [$] online
- Platforma Tenon.io [$] online
Praca bezdotykowa
Programy dla osób, które nie są w stanie korzystać z komputera za pomocą klawiatury czy myszki.
Face Controller
[free/$] Windows
Program umożliwia bezdotykową pracę przy komputerze wyłącznie za pomocą komend głosowych, gestów mimiki twarzy oraz niewielkimi ruchami głowy.
Użytkownik kontroluje ruchy kursora myszy za pomocą delikatnych ruchów głowy. Kliknięcia oraz inne akcje wykonywane za pomocą myszki wykonuje dzięki zaimplementowanych gestów mimiki twarzy m.in. mrugnięcia powiek, otwarcie szeroko ust, szeroki uśmiech lub wypowiadając krótkie komendy głosowe. Program posiada także funkcję wprowadzania tekstu za pomocą wirtualnej klawiatury bądź za pomocą aplikacji umożliwiającej rozpoznawanie mowy i przetwarzanie jej na tekst. Program jest bardzo elastyczny i umożliwia w bardzo szerokim zakresie dostosowanie jego działania do określonych potrzeb użytkownika.
Narzędzie jest dostępne do przetestowania za darmo po kontakcie z wydawcą.
Przeglądarki internetowe dla osób niepełnosprawnych
Lynx Viewer
[free] Windows, Linux, OS X i inne
Lynx to bezpłatna, wyłącznie tekstowa przeglądarka internetowa dla niewidomych i słabowidzących korzystających z monitorów brajlowskich lub aplikacji udźwiękowiających.
Z kolei Lynx Viewer jest bezpłatnym serwisem, za pomocą którego jesteśmy w stanie podejrzeć naszą stronę internetową, w jaki będzie ją wyświetlać przeglądarka Lynx.
Links
[free] Windows, Linux, OS X i inne
Wyłącznie tekstowa przeglądarka internetowa dla widzących użytkowników o wolnych łączach.
Chcecie więcej?
Łapcie listę narzędzi polecaną przez W3C!
Ufff… to chyba podstawowa baza aplikacji do testowania dostępności. Celowo nie umieściłam w niej osobnej sekcji na wtyczki do przeglądarek, ponieważ to kolejny temat rzeka. Następny post z serii A11Y będzie na temat checklist dostępnych w Interciecie. W końcu kto pamięta tysiąc wątków do ogarnięcia w trakcie pracy nad dostępną stroną?
A z jakich narzędzi Wy korzystacie? Podzielcie się nimi w komentarzach!
Źródła: KLIK!, KLIK!, KLIK!, KLIK!, KLIK!, KLIK!, KLIK!, KLIK!…
